Aktualności
Metoda werbo-tonalna czyni cuda?
Opublikowano: 12.07.2023
Metoda werbo-tonalna (verbo-tonalna) ma na celu uwrażliwienie słuchu i usprawnienie komunikacji językowej dziecka. Celowo dobrane schematy ruchowe stymulują rozwój motoryki oraz zmysłu równowagi pacjenta. Można pomyśleć, że metoda czyni cuda, kiedy obserwujemy efekty ćwiczeń i zabaw z nią związanych. Metodę tę poznasz i zdobędziesz certyfikat, studiując na wybranych kierunkach studiów podyplomowych Uni- Terra.
Sprawdź: ttps://wsuniterra.pl/studia-podyplomowe/
Twórca metody
Metodę werbo-tonalną opracował w latach 50-tych XX w. chorwacki profesor Petar Guberina – dyrektor Instytutu Fonetyki oraz Centrum Rehabilitacji Słuchu i Mowy w Zagrzebiu, lingwista, glottodydaktyk z Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych Uniwersytetu w Zagrzebiu. W 1954 r. założył Instytut Fonetyczny, w którym podjął pracę nad eksperymentalnymi badaniami fonetycznymi, badaniami słuchu i rehabilitacją głuchoniemych.
Zastosowanie
Jest to metoda, którą można stosować u bardzo małych dzieci. Specjaliści rekomendują ją jako skuteczny model pracy w terapii dzieci niedosłyszących. Pacjenci nawet z głębokim ubytkiem słuchu mogą rozwijać prawidłowe nawyki słuchowe i kształtować werbalne umiejętności komunikacyjne.
Istota metody
Profesor Petar Guberina, pracując nad swoją eksperymentalną metodą, bazował głównie na badaniach rozwoju mowy dzieci słyszących. Według naukowca strukturami istotnymi dla językowego porozumiewania się są:
- język, który umożliwia przekazywanie i odbiór informacji;
- cechy prozodyczne języka – intonacja, rytm, czas, ruchy, przerwy, które wprowadzają zabarwienie emocjonalne;
- kontekst, w którym każde porozumiewanie się jest osadzone (otoczenie).
(Fleis, 2002, s. 13).
Program terapeutyczny
Terapia polega na korzystaniu z makroruchów (ruchów całego ciała) w celu przełożenia ich na mikroruchy (ruchy narządów artykulacyjnych). Zatem niezwykle istotnym aspektem tej metody jest wykorzystanie aktywności motorycznej (ruchu dziecka) z jednoczesnym pobudzeniem czucia, m. in. przez stymulację wibracyjno-dotykową w celu rozwijania umiejętności słuchowych i językowo-komunikacyjnych.
Według założeń metody prof. Petara Guberiny ciało bierze udział w ekspresji mowy przez postawę, ruch, mimikę, gestykulację, zachowanie, nadające komunikacji głównie akcent emocjonalny. Towarzyszy ono także rytmowi wypowiedzi przez określanie pauz, taktu, rozłożenia akcentu. Uwydatnia ponadto kontekst sytuacyjny oraz znaczenie nadawcy i odbiorcy komunikatu względem siebie. Z kolei organizacja mięśniowa może z jednej strony ułatwiać, a z drugiej utrudniać produkcję mowy. W przypadku osób z uszkodzonym słuchem widać to poprzez wzmożone napięcie mięśniowe podczas fonacji, czemu towarzyszy niewłaściwy tor oddechowy, więc emisja głosu pozostaje zaburzona (Fleis, 2002, s. 14–15).
Zabawy fonetyczne
Efektywność działań w zakresie metody werbo-tonalnej zapewniają zabawy fonetyczne, które pozwalają zainicjować pożądane etapy rozwoju mowy u dzieci z uszkodzeniami słuchu. Zabawy dostosowuje się do wieku i poziomu rozwoju mowy dziecka. Przeprowadza się je z wykorzystaniem prostych domowych przedmiotów – zabawek służących pobudzeniu wokalizacji lub gaworzenia (Lorenc, 2015). Istotą zabaw jest ruch połączony z dźwiękiem. Zabawki wprawiane w ruch (makroruch) wywołują właściwy mikroruch potrzebny do realizacji danej głoski (ruch=dźwięk). Artykulacja dźwięku mowy dobranego do przedmiotu i konkretnego ruchu trwa tak długo, jak długo porusza się przedmiot. Niezbędne jest podczas wykonywania tych ćwiczeń zwrócenie uwagi na odpowiednią intonację i modulację głosu dotyczącą tempa ruchu zabawki, a także mimikę twarzy terapeuty, będącą wyrazem towarzyszących emocji (Trochymiuk, 2007, s. 131–133).
Ćwiczenia odnoszące się do rytmów ciała oraz rytmów muzycznych stosowane są w terapii dzieci niesłyszących we wczesnym wieku przedszkolnym.
Adresaci modelu pracy metodą werbo-tonalną
Obecnie wykorzystuje się tę metodę do rozwijania i aktywizacji słuchu, a także rozwoju mowy u dzieci zdrowych i z różnymi zaburzeniami, w tym słuchowymi czy opóźnionym rozwojem mowy. Ten model pracy przynosi naprawdę zaskakujące rezultaty.
Warsztaty z metody-werbo tonalnej
Odbywają się w Wyższej Szkole Uni – Terra w Poznaniu i są prowadzone przez Annę Prożych – doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki, pedagoga specjalnego, specjalistkę surdologopedii, dyplomowaną logopedkę, terapeutkę integracji sensorycznej, trenerkę metody werbo-tonalnej, współpracownika Medycznego Centrum Audiofonologii w Brukseli oraz Centrum SUVAG w Zagrzebiu.
Metodę realizujemy w ramach studiów podyplomowych na wybranych kierunkach:
- Edukacja i rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną (oligofrenopedagogika): https://wsuniterra.pl/…/oligofrenopedagogika-edukacja…/
- Pedagogika opiekuńczo -wychowawcza https://wsuniterra.pl/kierunek/pedagogika-opiekunczo-wychowawcza/
- Logopedia https://wsuniterra.pl/kierunek/logopedia/
Wybrane publikacje dr Anny Prożych
- Prożych A., Metoda verbotonalna a stymulacja zmysłów dziecka z wadą słuchu, W: Skibska J. (pod red.) Dziecko z wadą słuchu oraz Centralnymi Zaburzeniami Przetwarzania Słuchowego (CAPD) wybrane problemy, Wyd. Libron Kraków 2014
- Prożych A. Badania profesora Włodzimierza Pietrzaka nad ekspresją emocjonalną dzieci głuchych W: Szkoła specjalna, Nr 2 (268) wyd. APS, Warszawa 2013
- Eckert U., Prożych A., Proces zmian zachodzących w surdopedagogice Dyskursy Pedagogiki Specjalnej Spot, Wyd. Gdańsk 2011r.
- Prożych A. Care for a small child with heating impairment In Poland – diagnosis and therapy W: Man and Speech, Wyd. SUVAG, Zagrzeb 2011r.
- Prożych A. Metoda werbo-tonalna w pracy z dziećmi z uszkodzonym narządem słuchu W: Wspomaganie rozwoju małego dziecka z wadą słuchu, wyd. Fundacja Orange, Polski Komitet Audiofonologii, Warszawa 2011r.
- Prożych A., Radziszewska-Konopka M., Poradnik dla rodziców i specjalistów pracujących z dziećmi z wadą słuchu , wyd. Fundacja Grupy TP, Warszawa, 2007.
- Prożych A. Kiedy dziecko niedosłyszy – wybrane zagadnienia W: pod red. D. Gorajewskiej: Rodzina. Normalność w niepełnosprawności. wyd. Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji, Warszawa, 2007.
- Prożych A. Metoda werbo-tonalna w rewalidacji dziecka z wadą słuchu W: (pod red.) M. Klaczak, P. Majewicza, Diagnoza i rewalidacja indywidualna dziecka ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej Kraków, 2006.
- Prożych A. Dziecko z uszkodzonym słuchem, W: (pod red.) T. Serafin, Wczesne wspomaganie rozwoju dziecka od chwili wykrycia niepełnosprawności do podjęcia nauki w szkole. Poradnik dla organizatorów działań, dla terapeutów oraz rodziców wyd. MENiS, Warszawa, 2005
- Prożych A., Znaczenie środowiska edukacyjnego w procesie rozumienia mowy u dzieci z wadą słuchu W: Szkoła Specjalna, nr 4/2005, wyd. APS, Warszawa.
Bibliografia
Fleis W., 2002, Edukacyjna metoda werbo-tonalna dla osób z uszkodzonym narządem słuchu, „Audiofonologia”, t. 21, Lublin, s. 9–22.
Lorenc A., 2015, Metoda werbo-tonalna, [w:] Surdologopedia. Teoria i praktyka, red. E. Muzyka-Furtak, Gdańsk, s. 298–311.
Trochymiuk A., 2007, Metoda werbo-tonalna w terapii dzieci z uszkodzeniami słuchu, „Logopedia”, t. 36, Lublin, s. 125–136.
Trochymiuk A., 2008, Wymowa dzieci niesłyszących. Analiza audytywna i akustyczna, Wydawnictwo UMCS, Lublin.
